از ازدواج تا ازدواج مدرن

 
مقوله‌ی ازدواج تاریخی دیرینه دارد به گونه‌ای که به تاریخ حضرت آدم و هوا و داستان شکل‌گیری این دو مرتبط میگردد و بعد از آن نیز انسان جهت تشکیل زندگی و پرداختن به معیارهای اساسی آن از فاکتور مهم و مثبتی به نام ازدواج استفاده نموده و در این رهگذر گامهای موثر و مفیدی را برداشته است. ولی مهمترین شکل را باید در زهدان مکتب گرانسنگ پیامبر گرامی اسلام کنکاش کرد.

اما آنچه که ما را به این مبحث  وامی‌دارد شاید گفت ابتدا تعریفی جامع از مقوله‌ی ازدواج باشد. ازدواج در یک تعریف کلی عبارتست از تقبل و پذیرفتن زوج و زوجه در جهت آغاز زندگی‌ای مشترک با اهدافی معین و متعالی که به دنباله¬ی این اهداف معین و متعالی آرزوهای اجتماعی و معنوی نیز مدنظر باشند و یا میتوان گفت ازدواج یعنی پیوند خوردن دل و روان و عقل دو فرد غیر همجنس در جهت رسیدن به اهداف و آرزوهای هم جنس. به عنوان مثال : وقتی زن و مردی بیگانه با هم آشنا میشوند این آشنایی بر اساس یکسری منویات و ویژگیهای اجتماعی رخ داده که طبعاً منشأ اثری مفید در وصل این مهم بوده اند.

بنابراین با مفاهیمی که از ازدواج برشمردیم میتوان اذعان داشت که ازدواج مقوله‌ای بس بسیط و حیاتی است. لذا ابتدا وارد مقوله‌ی ازدواج میشویم و بعد در ادامه‌ی بحث به ازدواج مدرن و احیاناً ویژگیها و روحیات آن نیز خواهیم پرداخت. همانطوری که می‌دانیم بشر موجودی اجتماعی است. موجودی که بدون زندگی اجتماعی قادر به کسب خواسته‌های اجتماعی خود نیست. لذا بر دو دلیل عمده باید اجتماعی بودن انسان را تایید کرد.
نخست همان اجتماعی شدن انسان است که قرآن نیز به صراحت به آن اشاره مینماید. در ثانی هیچ انسانی فراشعور و فراعقلی که از فرهنگ برتر و تفکری بارز بهره میجوید نسبت به خود و محیط پیرامون خودش (موالید سه گانه) نمیتواند بی تفاوت و بی اعتنا باشد. بنابراین تردیدی نیست که تشکیل زندگی و آشنایی با معیارهای منتج آن پیامدی جز خیر و برکت را به همراه نخواهد داشت و بی گمان انسان با وارد شدن به دنیای زندگی است که هم خود و هم زندگی را میشناساند و یا به بیانی دیگر تعریف جامع و درستی را از زندگی میفهمد . اگرچه امروزه برخی فرهنگ ازدواج را دارای مواردی از قبیل قراردادی و غیر رسمی میپندارند و ایراداتی را نیز بر آن روا میدارند. ولی هیچ انسان معقولی بر معقول بودن مقوله‌ی ازدواج مهر امحاء نمیتواند بزند. بدین مفهوم که این فرهنگ در مسیر زندگی و اهداف بشر به مانند تابلویی نصب شده و جهت-های لازم آن نیز هر کدام راهنمایی صحیح و آموزنده اند. یعنی ویژگیهای آن کاملاً با روحیات بشر کلافی عمیق خورده اند. و یا به بیانی دیگر میتوان گفت که پایگاه فرهنگ ازدواج در اذهان خاص و عام امری بدیهی و مسجل بوده و هست . آن سوی قضیه نیز محاسن بی چون و چرای ازدواج است که این محاسن بر ازمنه-ی تاریخ شاهدی عینی است. محاسن از قبیل این که جوان را از دغدغه‌های نهانی و آشکار به سمت آرامش و اثبات سوق میدهد. محاسن بدین مفهوم که ازدواج سعی بر آن دارد که زوج و زوجه را آشتی معنوی دهد.
محاسن بدین معنا که عشق واقعی از طریق ازدواج صورت میپذیرد. یعنی زوج و زوجه با پیمان و تعهد مستندی که بر اساس تفاهم چند جانبه (انسانی، روحی و عقلی) با هم میبندند به مفاد این پیمان و تعهد عمل می-کنند و از شکستن عهد نیز اغماض و دوری میجویند. محاسن بدین معنا که زوج و زوجه در تداوم و بقای فرهنگ عاطفه و معیارهای عاطفی و احساسی میکوشند و بالاخره محاسن بدین سان که ازدواج میکنیم تا که چشم و گوش ما به سمت واقعیات باز شود و در تثبیت هر چه بیشتر پختگی خود و البته رد و انکار خامگی‌های خود بکوشیم . ضمن این که ازدواج ما را از آن پیامدهای حاشیه‌ای دوران جوانی که زودگذر و بی نتیجه هستند، دور میسازد و از ما ماها را میسازد و از من منیت ها را انکار .

اما نقطه-ی مقابل ازدواج که سنتی دیرینه و منتج است ازدواج مدرن یا ازدواج الکترونیک میباشد که البته ازدواج موقت نیز در سایه‌ی همین نوع ازدواج بوجود می‌آید که در ادامه‌ی بحث به طور اجمالی به آن خواهیم پرداخت. ازدواج مدرن یا همان ازدواج الکترونیک به ازدواجی گفته میشود که از طریق رسانه‌ها و یا کانونهای ارتباطی مدرن صورت می گیرد .

در این نوع ازدواج چیزی به نام تعهد وجود ندارد . یعنی بر خلاف ازدواج رسمی و دینی که با یکسری ویژگیها و شناختهای اجتماعی همراه  میباشد و تا این ویژگی ها و شناخت های اجتماعی حالتی رسمی و معقول به خود نگیرند، ازدواجی صورت نخواهد گرفت. در این نوع ازدواج نه تنها تعهدی و یا ضمانتی نیست بلکه ویژگیها و شناختها نیز در حد زن و مردی است که از طریق همان  رسانه‌های ملی اعم ازاینترنت و … صورت می-پذیرد و البته یکسری صحبتهایی نیز رد و بدل میشود و شاید قراردادهایی نیز بسته شود اما در اکثر این نوع ازدواج ها پیامد مثبت و آینده‌داری به چشم نمیخورد و شاید گفت اغلب این نوع ازدواجها حالتی تفریحی و سرگرمی را به خود اختصاص میدهند و نه آینده‌ای متضمن و در خورد توجه و تامل.

ازدواج الکترونیک و یا ازدواج اینترنتی از قبیل ازدواج‌هایی است که باعث اختلالهای روانی و رکودهای فرهنگی و جنونهای فکری در بین جوانان میشود به نحوی که در اکثر این نوع ازدواج‌ها تعهد اخلاقی نیز به چشم نمی‌آید . ازدواج الکترونیک از متدهای اجتماعی‌ای به شمار میآید که با ظهور تکنولوژی و فناوریهایی از قبیل اینترنت و ماهواره و … شکل گرفت و البته در جوامع اروپایی و غربی نیز استارت خورد ولی پیامدهای آن نیز به اشکال مختلف در جوامع در حال توسعه و پیرامونی نیز شیوع پیدا کرد. مضاف بر این که این گونه ازدواج در کشورهای اسلامی هم جایگاهی را باز کرده است . در صورتی که پتانسیلهای این نوع ازدواج با تمدن و فرهنگ این کشورها همگن نیست. ازدواج مدرن اگرچه در زمینه‌هایی آن هم به صورت مقطعی افراد را تسکین میدهد ولی این نوع ازدواج چون ازثبات و ریشه‌ای معقول و بنیادی بهره نجسته است لذا تحت هیچ شرایطی ثبات ندارد و به مرور زمان موجی از بیبند و باری و هرزگی را چه از لحاظ اخلاقی و چه از حیث حیثیتی و انسانی به همراه خواهد داشت .
با این تعابیر هم شاید به ذهن مخاطب این سوال خطور کند که ازدواج اینترنتی دارای محسناتی از قبیل خارج شدن از قید و بندهای زندگی و رسیدن به آزادی اجتماعی به معنی واقعی باشد. در جواب به این سوال باید گفت: اگر چه این نوع ازدواج فضایی چند جانبه و چند جاذبه را برای تفکر و ایده های افراد باز میکند ولی طبعاً این نوع فضا نمیتواند فضایی محوری و سالم باشد. چه این که پیامدهای تخریب کننده‌ی این فضا بر احیاناً محاسن آن چربش دارند. و اما در ادامه¬ی بحث که مقصود رسیدن به آزادی اجتماعی آن هم به معنی واقعی است باید اذعان داشت که رسیدن به آزادیهای اجتماعی نیاز به فرآیندهای سالم اجتماعی را می طلبد . فرآیندهایی از قبیل مرزبندی های اجتماعی – حیثیت اجتماعی- اخلاق اجتماعی – منش اجتماعی و … که با توجه به معیاربهای این نوع ازدواج تصور نمی شود به همین سادگی بتوان رابطه ای مشترک را در بین مواردی که ذکر آن رفت را معیارهای این نوع ازدواج برقرار ساخت.

بنابراین چند ایراد عمده بر این نوع ازدواج وارد است:

نخست عدم تعاملی سازنده که از نزدیک می بایست انجام پذیرد و نه از راه دور.
بدین مفهوم که زوج و زوجه بتوانند به نحو مطلوبی با هم مباحثه کرده و به توافق در جهت تشکیل زندگی دست یابند . دوم این که از خودِ واژه‌ی ازدواج برمی‌آید که این نوع ازدواج نه با مفهوم واژه‌ی ازدواج و نه با معنای مفهومی مقوله ازدواج هیچ تناسب و سنخیتی ندارد. سوم این که تحت هر شرایطی اگر ازدواجی باید صورت پذیرد باید به دنبال آن زندگی‌ای هم شکل گیرد. چرا که هدف ازدواج شکل گیری زندگی‌ای سالم و آموزنده است. بنابراین در این نوع ازدواج بصورت رسمی زندگیای تشکیل نمیشود و افراد هیچ ارتباطی را اعم از زناشویی باهم ندارند. پس بخش عمدهای از کار در همین جا گیر دارد و طبعاً محل بحث و وارسی است.
چرا که وقتی می گوییم ازدواج یعنی با آمدن ازدواج یکسری حق و حقوق بشری نیز ایجاد میگردد و کانونی بنام گرم و سالم خانواده نیز شکل میگیرد و البته هدف نهایی نیز متعالی و سازنده است. چهارم این که ازدواج الکترونیک یا اینترنتی یک نوع ازدواج قراردادی است و تفاوت آن نیز با ازدواج موقت تنها در این است که ازدواج موقت زمان و حد و مرز و البته مفاد دارد ولی ازدواج الکترونیک دارای قوعد خاص و بی اساس است و اما ازدواج موقت که شاید گفت امروزه در معانی دیگری نیز اعمال می شود . تعابیری چون صیغه و … که در این زمینه نیز مقالات زیادی قلمی شده است ولی باید گفت که ازدواج موقت نیزچندان تفاوتی با همان ازدواج اینترنتی ندارد به گونه‌ای که می تواند کپی برابر با اصل باشد. با این تفاوت که این نوع ازدواج از قواعدی قانونی و شرعی و شاید هم غیرقانونی و شرعی بهره میجوید و زوج و زوجه به مدت معینی با هم زندگی می کنند و بعد از آن نیز از هم جدا می شوند اما در ازدواج اینترنتی چیزی بنام ازدواج به معنی واقعی و به اصطلاح در کنار هم و تفهیم و درک مشکلات همدیگر احساس نمی شود .
نکته ی دیگر این که ازدواج موقت به مانند ازدواج اینترنتی از نعمتی به نام عشق واقعی و به بیانی دل بستن به همدیگر در جهت احداث ساختمان زندگی‌ای مشترک معنا ندارد. و تنها تفاوت که در ازدواج به معنی واقعی بر اساس مکتب قرآن با این نوع ازدواج ها وجود دارد همان هم اندیشی سالم محوری و سالم فکری است که این سه مورد در جهت تثبیت زندگیای سالم میکوشند ولی در این نوع ازدواج چنین مواردی یافت نمیشود .

در ازدواج موقت نه عاطفه ای وجود دارد و نه محبت و نه مقوله‌ای به نام وجدان به معنی واقعی ، که این موارد نیز از مهمترین پایه‌ها و معیارهای انسانی به شمار می آیند. نکته‌ی دیگر در مورد ازدواج موقت این است که این ازدواج بدنبال تعالی بنیان و ایجاد سیر تکاملی زندگی نیست و اگر چنانچه عقد و قراردادی در بین زن و مرد منعقد می‌شود این پیمان زودگذر و بدون محتوایی شرعی و منتج در کانون خانواده است. کانون خانواده در این جا بدین معنا که پیامدهای ازدواج در جهت ترقی و تعالی و پرورش معیارهای زندگی میکوشند ولی در ازدواج موقت هدف نهایی تشکیل خانواده و پرداختن به اصول اساسی آن نیست لذا نتیجه میگیریم پیام ازدواج پیامی مثمر و حیاتی است ولی پیام این گونه ازوداج‌ها در ختام ختم به بالندگی و تثبیت خانواده و معیارهای آن نمیشود.

ازدواج رسمی و دینی هدف نهایی آن رسیدن به آرزوهای اجتماعی و فرهنگی است اما در این نوع ازدواج‌ها اگرچه ادعای آرزوهای اجتماعی و فرهنگی نیز احساس می‌شود ولی تحت هیچ شرایطی پیام این نوع ازدواج‌ها بدین صورت نبوده و نیست . ازدواج یک سنت و آیین مرسوم و تعریف شده است که پیامدهای آن نیز برای جوامع مسجل آموزنده اند. ولی در نوع ازدواج‌ها با چنین ویژگیهایی برخورد نداریم . ازدواج به معنی واقعی و دینی در اثبات سرشت آدمیت و تکامل روح و روان و آسایش ویژگی‌های درونی انسان می-کوشد اما در این نوع ازدواج‌ها چنین فاکتورهایی یافت نمیشود.